Terbeschikkingstelling (TBS) is een maatregel die door de meervoudige strafkamer kan worden opgelegd aan een dader van een ernstig strafbaar feit die lijdt aan een psychiatrische stoornis. Het doel van TBS is het beschermen van de samenleving en het behandelen van de stoornis om recidive te voorkomen. De regeling voor TBS is opgenomen in artikel 37a van het Wetboek van Strafrecht (Sr).
Wanneer kan TBS worden opgelegd?
TBS kan worden opgelegd als:
- De verdachte een ernstig misdrijf heeft gepleegd dat gevaar oplevert voor de samenleving, zoals moord, verkrachting of brandstichting;
- Er moet sprake zijn van een gebrekkige ontwikkeling of een ziekelijke stoornis van de geestvermogens ten tijde van het plegen van het delict;
- De veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen eist het opleggen van de TBS-maatregel;
- Er dient sprake te zijn van een verband tussen de vastgestelde stoornis en het gevaar op herhaling.
De rechterlijke macht baseert haar oordeel op advies van deskundigen, waaronder een psychiater of psycholoog.
Wat is de duur van TBS
De duur van TBS is afhankelijk van het type TBS:
TBS met dwangverpleging: wordt opgelegd voor een periode van twee jaar, maar kan telkens met twee jaar worden verlengd als de rechter oordeelt dat voortzetting nodig is voor de veiligheid van de samenleving. TBS met dwangverpleging mag maximaal vier jaren duren, tenzij bij het misdrijf de lichamelijke integriteit van slachtoffers is aangetast dan is er in principe geen maximumtermijn.
TBS met voorwaarden: hierbij wordt de verdachte behandeld in de samenleving onder strikte voorwaarden. Dit kan ook voor een periode van twee jaar worden opgelegd en worden verlengd, maar de rechter heeft meer mogelijkheden om de maatregel te beëindigen. TBS met voorwaarden duurt maximaal 9 jaar.
Kan TBS (tussentijds) worden beëindigd?
Ja, TBS kan worden beëindigd als deskundigen adviseren dat de verdachte geen gevaar meer vormt voor de samenleving of op verzoek van de TBS-gestelde, maar in beide gevallen beslist de rechter hierover en tot slot eindigt de TBS automatisch, als het maximum van de maatregel is bereikt, wat mogelijk is bij TBS met voorwaarden of gemaximaliseerde TBS.
Bij (voorwaardelijke) beëindiging van TBS met dwangverpleging beslist de rechter na een zorgvuldige toetsing, meestal gebaseerd op rapportages van de behandelend instelling.
Tijdens TBS
- Diagnose en behandeling: de patiënt krijgt intensieve therapie om de psychische stoornis te behandelen;
- Risicobeoordeling: deskundigen evalueren regelmatig het risico op herhaling van strafbare feiten;
- Resocialisatie: als de behandeling effectief is, kan worden gewerkt aan een gefaseerde terugkeer in de samenleving, bijvoorbeeld via verlof.
De behandeling is gericht op het verminderen van gevaar voor de samenleving en het verbeteren van de psychische gezondheid van de patiënt.
Verschil TBS en gevangenisstraf
Een gevangenisstraf dient als vergelding en afschrikking, terwijl TBS is gericht op behandeling en resocialisatie. Een gevangenisstraf is beperkt tot een vooraf vastgestelde termijn, terwijl TBS met dwangverpleging in sommige situaties onbeperkt kan worden verlengd zolang de verdachte een gevaar vormt. TBS vindt plaats in een gespecialiseerde kliniek, terwijl een gevangenisstraf wordt uitgezeten in een penitentiaire inrichting. Bij verminderde ontoerekeningsvatbaarheid is het niet ongebruikelijk dat een gevangenisstraf voorafgaand aan de terbeschikkingstelling wordt opgelegd.
Is TBS levenslang?
TBS met dwangverpleging is in principe niet levenslang, maar kan in de praktijk wel levenslang duren als de patiënt blijvend een ernstig gevaar vormt voor de samenleving. In dat geval wordt de maatregel telkens verlengd. TBS met voorwaarden of gemaximaliseerde TBS is gebonden aan een bepaalde termijn waarop de TBS automatisch eindigt. TBS met dwangverpleging wordt in de volksmond ook wel geduid als verkapt levenslang.
Wat kan een advocaat betekenen?
Een strafrechtadvocaat speelt een cruciale rol bij TBS-zaken:
Bij de verdediging: een advocaat kan u vertegenwoordigen bij de rechter en u adviseren over het meewerken aan rapportages en verweer voeren tegen een mogelijke TBS-maatregel.
Bij klachten en beroep: bij klachten over de uitvoering van TBS of verlenging kan een advocaat ondersteunen bij ordemaatregelen, plaatsing en overplaatsing.
Begeleiding tijdens TBS: een advocaat kan advies geven over resocialisatie, verlofaanvragen, of (tussentijdse) beëindiging van de maatregel en uiteraard u bijstaan bij de verlengingszitting en/of het hoger beroep.
Conclusie
Terbeschikkingstelling (TBS) is een ingrijpende maatregel die wordt opgelegd aan personen met een psychische stoornis die ernstige misdrijven hebben gepleegd. Het doel is bescherming van de samenleving en behandeling van de dader. TBS met dwangverpleging kan in bepaalde situaties onbeperkt worden verlengd, afhankelijk van de ernst van het feit (lichamelijke integriteit slachtoffer), de ernst van de stoornis en het risico op recidive. Een gespecialiseerde strafrecht advocaat kan ondersteuning bieden bij de verdediging, klachten en procedures rondom TBS.
