Naast het salaris en de werktijden – de zogeheten primaire arbeidsvoorwaarden – kunnen er nog andere afspraken zijn die van invloed zijn op de arbeidsrelatie. Deze vallen onder de secundaire arbeidsvoorwaarden. Denk aan een reiskostenvergoeding, een pensioenregeling of een dertiende maand. In dit artikel leest u wat secundaire arbeidsvoorwaarden precies zijn, wat eronder valt en of u er recht op heeft. Tot slot leggen we uit hoe deze voorwaarden zich verhouden tot de tertiaire arbeidsvoorwaarden.
Wat zijn secundaire arbeidsvoorwaarden?
Secundaire arbeidsvoorwaarden zijn de aanvullende afspraken tussen werkgever en werknemer die bovenop de basisafspraken komen. Ze zijn niet wettelijk verplicht, maar worden vaak aangeboden om aantrekkelijker te zijn als werkgever en om goed personeel te behouden. In tegenstelling tot primaire arbeidsvoorwaarden gaan secundaire voorwaarden niet over het directe loon of het aantal werkuren, maar over voorzieningen, vergoedingen en extra’s rondom het werk.
Voorbeelden:
- Het aanbieden van flexibele arbeidsvoorwaarden en inzetbaarheid; wanneer het past binnen de werkzaamheden dan is het aanbieden van thuiswerken een bekende secundaire voorwaarde. Flexibele werktijden dragen bij aan een betere balans tussen werk en privé. Het stimuleert autonomie en regie van de werknemer en het is een stuk vertrouwen wat in de werknemers wordt gesteld. De thuiswerkvergoeding is sinds 2022 onbelast. De werkgever mag in 2025 een belastingvrije thuiswerkvergoeding van maximaal € 2,40 per dag geven. Dit bedrag jaarlijks geïndexeerd door de Belastingdienst.
- Verlof en sabbatical; elke werknemer heeft recht op wettelijk verlof, zoals vakantiedagen, ouderschapsverlof, zorgverlof. Deze verlofregelingen kunnen worden uitgebreid als secundaire voorwaarde en bijvoorbeeld kunnen er ook afspraken worden gemaakt over (onbetaald) verlof. Het biedt de werknemer mogelijkheden voor bijscholing, cursussen of een opleiding. Dit hoeft niet perse werk gerelateerd te zijn maar kan ook op persoonlijke zelfverrijking zien. Geen enkel mens is gelijk dus het zal afgestemd moeten worden op de behoeftes van elk individu.
- Reiskostenvergoeding; reiskosten vergoeden is een belangrijke secundaire arbeidsvoorwaarde, en soms ook opgenomen in de cao. Veel werknemers hechten er waarde aan. Vandaar dat reiskostenvergoeding meestal een vast onderdeel van het arbeidsvoorwaardengesprek is.
- Pensioenregeling; pensioen is een belangrijke secundaire arbeidsvoorwaarde. De meeste werknemers vinden het belangrijk dat een werkgever een pensioenregeling aanbiedt.
- Gezonde levensstijl stimuleren; de werkgever kan een fitnessabonnement aanbieden of een fiets van de zaak.
- Generatieregeling; dit is een regeling waarbij de oudere werknemers minder gaan werken in aanloop naar hun pensioenleeftijd. De gedachte is dat oudere werknemers iets meer rust nodig hebben in het werkend bestaan en dat tegelijkertijd de jongere werknemers meer ruimte krijgen om te groeien.
- Vrijwilligerswerk op werkdagen; meestal willen zowel werkgevers als werknemers een steentje bijdragen aan de maatschappij en dan kan gezamenlijk vrijwilligerswerk onder werktijd een mooie oplossing zijn maar er zou ook individuele vrijwilligerstijd ingewilligd kunnen worden voor een werknemer. De gedachte erachter is dat een werknemer trots kan zijn op het bedrijf waar hij/zij voor werkt maar ook kan het doen van vrijwilligerswerk een waardevolle verrijking zijn naast het reguliere werk.
- Verzekeringen; hoewel dit niet voor de kleinere bedrijven aan de orde is kan het voor grotere bedrijven wel uit als er door de werkgever een zorgverzekering wordt afgesloten met collectieve kortingen. Een belangrijke verzekering die echter (ook) geldt voor de kleinere werkgevers is verzekeren met inkomensverzekeringen zodat werknemers bij ziekte professionele ondersteuning krijgen van re-integratiespecialisten.
- Dertiende maand of eindejaarsuitkering; een dertiende maand is een variatie op de eindejaarsbonus die in december wordt uitbetaald. Het is een jaarlijkse uitkering ter grootte van één maandsalaris, dat aan het einde van het arbeidsjaar wordt uitgekeerd. De 13de maand is ook bekend als eindejaarsuitkering.
- Vergoeding van studiekosten of opleidingsmogelijkheden; een vergoeding voor studiekosten is een niet-verplicht deel van de secundaire arbeidsvoorwaarden. De werkgever kan een opleidingsbudget en/of een vergoeding voor studiekosten aanbieden.
- Laptop, telefoon of auto van de zaak; het gebruik van de leaseauto, de laptop en mobiele telefoon vallen onder secundaire arbeidsvoorwaarden als het de werknemer is toegestaan om de leaseauto, de laptop en/of de mobiele telefoon in privé te gebruiken.
- Extra vakantiedagen; oftewel bovenwettelijke vakantiedagen zijn extra dagen die bovenop de wettelijke minima komen en zijn dus secundaire arbeidsvoorwaarden. Het principe van onbeperkte vakantiedagen is daar ook een variant op.
Het bovenstaande zijn enkele voorbeelden van secundaire arbeidsvoorwaarden. Uiteraard staat het de werkgever en de werknemer vrij om meer of minder secundaire arbeidsvoorwaarden op te nemen (deze lijst is niet limitatief). Het is wel van belang om op te merken dat niet elke werknemer automatisch recht heeft op deze voorwaarden. Het hangt af van de arbeidsovereenkomst, cao of interne regelingen van de werkgever zoals een personeelsreglement, personeelshandboek of een arbeidsvoorwaardenregeling. Soms kunnen secundaire voorwaarden ook ontstaan door structureel gebruik. Als een werkgever jarenlang een bepaalde regeling toepast dan kan dat een zogenoemd verworven recht worden voor werknemers.
Zijn secundaire arbeidsvoorwaarden afdwingbaar?
Als de voorwaarden schriftelijk zijn vastgelegd in een overeenkomst, cao of reglement, dan zijn ze in principe juridisch afdwingbaar. In andere gevallen – bijvoorbeeld bij een mondelinge toezegging of stilzwijgend gebruik – is dat lastiger, maar niet onmogelijk. De bewijslast ligt in dergelijke gevallen wel bij de werknemer.
Het komt in de praktijk geregeld voor dat er discussie ontstaat over de 13de maand, en/of er sprake is van een vaste bonus in plaats van een prestatiebonus. Hoewel een prestatiebonus ook een secundaire arbeidsvoorwaarde kan zijn, verschilt deze van een vaste bonus doordat uitkering afhankelijk is van het behalen van bepaalde doelstellingen. Een ander twistpunt die vaak de revue passeert is het niet meer vergoeden van studiekosten, en/of aanpassingen in de pensioenregeling.
Een werkgever mag secundaire arbeidsvoorwaarden niet zomaar wijzigen, tenzij dit goed is onderbouwd en juridisch is toegestaan (bijvoorbeeld via een wijzigingsbeding in de arbeidsovereenkomst, artikel 7:613 BW).
Onderhandelen over secundaire arbeidsvoorwaarden
Bij het aangaan van een arbeidsovereenkomst is er vaak ruimte voor onderhandeling over de secundaire voorwaarden. Zeker in krappe arbeidsmarkten zijn werkgevers bereid om extra’s te bieden, zoals een extra vrije dag, een flexibel thuiswerkbeleid of een hogere vergoeding voor mobiliteit. Als werknemer is het dus verstandig om niet alleen naar het salaris te kijken, maar ook goed te onderzoeken welke secundaire voorwaarden eventueel bespreekbaar zijn.
Juridisch advies over arbeidsvoorwaarden
Bestaat er onduidelijkheid over vergoedingen, bonussen of studiekostenregelingen of wilt u als werkgever weten hoe secundaire arbeidsvoorwaarden het beste kunnen worden vastgelegd? AMBT Advocaten ondersteunt u graag. Wij adviseren bij onderhandelingen, controleren arbeidsovereenkomsten, adviseren bij het opstellen van een bedrijfsreglement, personeelshandboek, bereiden een voorwaardengesprek voor en treden op bij conflicten over arbeidsvoorwaarden. Onze arbeidsrechtadvocaten bieden juridisch advies tegen een vast af te spreken bedrag (fixed fee), of op basis van gefinancierde rechtsbijstand, of een rechtsbijstandsverzekering.
