In Nederland is een pro deo advocaat een advocaat die juridische bijstand verleent aan mensen met een laag inkomen of weinig vermogen, waarbij een groot deel van de kosten door de overheid wordt vergoed. Een pro deo advocaat wordt ook wel een advocaat van onvermogen of een gesubsidieerde advocaat genoemd. Deze termen verwijzen naar hetzelfde concept: een advocaat die door de overheid wordt betaald voor mensen die zich geen dure juridische bijstand kunnen veroorloven. Dit systeem is in Nederland geregeld onder de Wet op de Rechtsbijstand. De term “pro deo” betekent “voor God” en verwijst naar het verlenen van diensten zonder financiële tegenprestatie, hoewel cliënten wel (vaak) een eigen bijdrage moeten betalen. In dit artikel beantwoorden we vragen over de kosten van een pro deo advocaat, de inkomens- en vermogensgrenzen, en hoe een rechtzoekende zo’n advocaat kunt aanvragen.
Wat zijn de kosten van een pro deo advocaat?
Hoewel een groot deel van de kosten voor een pro deo advocaat door de overheid wordt betaald, moet de cliënt wel een eigen bijdrage betalen. De hoogte van deze eigen bijdrage hangt af van het inkomen en vermogen van de cliënt. Deze bijdrage varieert in 2024 van € 226,- tot € 952,- afhankelijk van de financiële situatie. In sommige gevallen, zoals bij slachtofferzaken, en de toeslagenzaken, wordt de eigen bijdrage op nihil gesteld.
Wanneer heeft men recht op een pro deo advocaat?
Een rechtzoekende heeft recht op een pro deo advocaat als het inkomen en vermogen onder bepaalde grenzen liggen. Deze regeling is bedoeld om mensen met een laag inkomen toegang te geven tot juridische bijstand, als de rechtzoekende zelf geen advocaat kan betalen. De vraag of een rechtzoekende in aanmerking komt, hangt af van de financiële situatie, en de aard van de zaak. U kunt daarover ons kantoor bellen en/of het Juridisch Loket. In het kader van vraagstukken die zien op een groot maatschappelijk belang worden er soms geheel kosteloos procedures gevoerd door een pro bono advocaat. Soms ook wel eens een pro deo advocaat genoemd maar dergelijke zaken zijn in Nederland uitzonderlijk omdat daar het systeem van gesubsidieerde rechtsbijstand bestaat.
Wat is de inkomensgrens en het eigen vermogen?
Om in aanmerking te komen voor een pro deo advocaat, geldt er een grens aan het eigen vermogen. In 2024 mag het eigen vermogen niet meer bedragen dan € 36.952,- en voor 2022 (het peiljaar) niet meer dan € 31.747,- bedragen. Als het vermogen hoger is, kan er geen aanspraak worden gemaakt op een gesubsidieerde advocaat, omdat wordt aangenomen dat de advocaat door de rechtzoekende betaald kan worden.
De inkomensgrens voor een pro deo advocaat is afhankelijk van het huishouden. In 2022 (het peiljaar) ligt de maximale grens voor alleenstaanden op € 31.100,- bruto per jaar en voor gehuwden of samenwonenden op € 44.000,- gezamenlijk. Als het inkomen hoger is dan deze bedragen, komt de rechtzoekende niet in aanmerking voor gesubsidieerde rechtsbijstand en zullen de kosten voor een advocaat uit eigen zak moeten worden betaald.
Kan een pro deo advocaat iets in rekening brengen?
Ja, een pro deo advocaat kan een eigen bijdrage in rekening brengen die moet worden betaald. Dit is een vast bedrag dat afhankelijk is van de financiële situatie. Verder worden de meeste kosten vergoed door de Raad voor Rechtsbijstand. Als de zaak ingewikkelder wordt of extra kosten met zich meebrengt, dan kan het zijn dat de advocaat daar afzonderlijk toestemming voor vraagt aan de Raad. Dan worden er zogeheten “extra uren” aangevraagd.
Hoe vraag ik een pro deo advocaat aan?
Om een pro deo advocaat aan te vragen, kan er rechtstreeks contact worden opgenomen met een advocaat die is aangesloten bij de Raad voor Rechtsbijstand. Deze advocaat zal een aanvraag indienen op basis van de door cliënt verstrekte informatie over het inkomen en vermogen.
Conclusie
Een pro deo advocaat biedt juridische bijstand aan mensen met een laag inkomen of weinig vermogen. De overheid vergoedt een groot deel van de kosten, maar er geldt wel een inkomens- en vermogensgrens. Als de rechtzoekende in aanmerking komt, moet er meestal een eigen bijdrage worden betaald, welke kan variëren afhankelijk van de financiële situatie. De aanvraag verloopt via een gespecialiseerde advocaat die aangesloten is bij de Raad voor Rechtsbijstand zoals de advocaten bij AMBT Advocaten.
