Gezamenlijk gezag betekent dat beide ouders samen de verantwoordelijkheid dragen voor de verzorging en opvoeding van hun minderjarige kind. Dit houdt in dat ouders belangrijke beslissingen over het kind gezamenlijk moeten nemen, bijvoorbeeld over school, medische behandelingen en religieuze opvoeding. Het gezamenlijk gezag is geregeld in het Burgerlijk Wetboek (BW), voornamelijk in artikel 1:251 BW.
Wat is gezamenlijk gezag?
Gezamenlijk gezag betekent dat beide ouders juridisch verantwoordelijk zijn voor de opvoeding en verzorging van hun kind. Ze moeten samen beslissen over zaken als de woonplaats, medische ingrepen, en het onderwijs van het kind. Het gezamenlijk gezag strekt zich uit over de dagelijkse opvoeding en verzorging, maar ook over belangrijke levensbeslissingen. Ouders met gezamenlijk gezag hebben dus gelijke rechten en plichten ten opzichte van hun kind.
Wanneer is er sprake van automatisch gezag?
Wanneer ouders getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben op het moment dat het kind wordt geboren, hebben zij automatisch gezamenlijk gezag over hun kind. Dit is vastgelegd in artikel 1:251 BW. Voor 1 januari 2023 gold dat als de ouders niet getrouwd zijn en geen geregistreerd partnerschap hebben, de moeder van rechtswege automatisch gezag heeft over het kind, maar de vader of duomoeder moet gezamenlijk gezag apart aanvragen. Sinds 1 januari 2023 geldt dat ongehuwde en niet-geregistreerde partners automatisch gezamenlijk ouderlijk gezag krijgen met de moeder. Dit gebeurt als zij hun kind erkennen. Zij hoeven het gezag niet langer samen met de moeder aan te vragen bij de rechtbank.
Hoe kan gezamenlijk gezag aangevraagd worden?
Als ouders niet getrouwd zijn of geen geregistreerd partnerschap hebben, kunnen ze gezamenlijk gezag aanvragen via een verzoek bij de rechtbank of via een digitale aanvraag bij de Rechtspraak. Dit kan eenvoudig online worden geregeld via de website van de overheid. Beide ouders moeten akkoord gaan met het verzoek tot gezamenlijk gezag en hun DigiD gebruiken om de aanvraag in te dienen. De rechtbank bevestigt de aanvraag doorgaans zonder dat een zitting nodig is. Het is belangrijk dat beide ouders hun instemming geven met het gezamenlijk gezag. Als beide ouders digitaal akkoord gaan, wordt het gezag geregistreerd in het gezagsregister. Voor de duidelijkheid volstaat sinds 1 januari 2023 dat met erkenning van het kind er ook automatisch gezamenlijk gezag is.
Wat als de moeder niet wil meewerken aan gezamenlijk gezag?
Als de moeder niet wil meewerken aan het aanvragen van gezamenlijk gezag, kan de vader naar de rechter stappen om gezamenlijk gezag af te dwingen. De vader kan dan een verzoek indienen bij de rechtbank om gezamenlijk gezag te verkrijgen, zoals bepaald in artikel 1:253c BW. De rechtbank zal dit verzoek toewijzen, tenzij het gezamenlijk gezag het belang van het kind zou schaden. Dit betekent dat de vader in de meeste gevallen recht heeft op gezamenlijk gezag, tenzij er zwaarwegende redenen zijn om dit niet toe te staan.
Conclusie
Gezamenlijk gezag houdt in dat beide ouders samen de verantwoordelijkheid delen voor de opvoeding en verzorging van hun kind. Ouders die getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, krijgen automatisch gezamenlijk gezag. Sinds 1 januari 2023 geldt dat ongehuwde en niet-geregistreerde partners automatisch gezamenlijk ouderlijk gezag krijgen met de moeder bij het erkennen van het kind. Voor 2023 moeten ongetrouwde ouders het gezamenlijk gezag aanvragen, wat eenvoudig online kan worden gedaan. Als de moeder niet wil meewerken aan de aanvraag, kan de vader via de rechter gezag aanvragen. De vader heeft in de meeste gevallen recht op gezamenlijk gezag, tenzij dit schadelijk is voor het kind.
