Als slachtoffer van een strafbaar feit heeft u niet alleen recht op bescherming en informatie, maar ook op een stem in de rechtszaal. Dat noemen we het spreekrecht. Dit recht geeft slachtoffers en nabestaanden de mogelijkheid om hun ervaringen te delen tijdens de strafzitting. Het is een moment waarop u kunt laten zien wat het misdrijf met u heeft gedaan en wat de gevolgen zijn geweest. In dit artikel leest u wat het spreekrecht inhoudt, wie het mag gebruiken en hoe een slachtofferadvocaat u hierin kan ondersteunen.
Wat houdt het spreekrecht in?
Het spreekrecht is vastgelegd in artikel 51e van het Wetboek van Strafvordering. Het houdt in dat slachtoffers en nabestaanden zich tijdens de zitting mondeling mogen uitspreken over de gevolgen van het strafbare feit. Het gaat niet om de juridische kant van de zaak, maar om het persoonlijke verhaal.
Spreekrecht kan erkenning geven en mogelijk helpen om, datgene wat het slachtoffer is overkomen, een plekje te geven.
Wie heeft recht op spreekrecht?
Het spreekrecht geldt in Nederland voor een beperkt aantal feiten. Het hangt dus af van het soort misdrijf dat de officier van justitie de verdachte ten laste heeft gelegd. Er is in ieder geval spreekrecht als de verdachte een gevangenisstraf kan krijgen van 8 jaren of meer en een aantal andere specifieke misdrijven, zoals seksuele misdrijven, stalking, bedreiging en een verkeersongeval met ernstig lichamelijk letsel of overlijden tot gevolg.
In de regel ontvangt u van het Openbaar Ministerie (OM) een brief waarin u wordt geïnformeerd of u ook het spreekrecht heeft. Het is soms niet altijd duidelijk dus laat u vooraf goed voorlichten door één van onze letselschadespecialisten. Neem het wensenformulier van het OM mee naar een gesprek met één van onze slachtofferadvocaten ter beoordeling en dan weet u meteen waar u aan toe bent.
De kring van personen die gebruik kunnen maken van het spreekrecht zijn ook beperkt. In ieder geval kan het slachtoffer zelf van het recht gebruik maken maar ook de nabestaanden van het overleden slachtoffer. Naast de echtgenoot of geregistreerd partner kunnen maximaal drie nabestaanden gebruik maken van het spreekrecht. Wanneer er sprake is van een minderjarig slachtoffer mogen de wettelijk vertegenwoordigers gebruik maken van het spreekrecht en ook het kind onder de twaalf jaren mag er gebruik van maken maar alleen met toestemming van de rechtbank. Tot slot mag ook een gemachtigde het spreekrecht uitoefenen namens het slachtoffer zoals een slachtofferadvocaat.
Hulp bij voorbereiden spreekrecht
Veel slachtoffers vinden het moeilijk om hun gevoelens en ervaringen onder woorden te brengen en dat is begrijpelijk. Een advocaat helpt u om uw verhaal goed en veilig voor te bereiden. Wij nemen u stap voor stap mee in het proces.
Stappenplan om u goed voor te bereiden:
- Bepaal of u wilt spreken
Stel uzelf de vraag of u gebruik wilt maken van het spreekrecht. Het is niet verplicht, maar het kan helpen om het verhaal te delen en erkenning te krijgen. Bij twijfel is het raadzaam om één van onze slachtofferadvocaten te benaderen.
- Schrijf uw ervaring op
Probeer in eigen woorden te beschrijven wat het misdrijf met u heeft gedaan. Denk aan de gevoelens, de gevolgen in het dagelijks leven en de toekomst. Houd het persoonlijk, rustig en duidelijk.
- Bedenk wat u wel en niet wilt delen
Het is uw verhaal en het gaat erom wat u belangrijk vindt dat de rechter, officier van justitie en verdachte weten. Vermijd beschuldigingen of het eisen van straf – dat is aan de rechter.
- Oefen uw verklaring
Het klinkt zo simpel maar vaak komen slachtoffers door de spanning moeilijk uit hun woorden. Lees daarom het verhaal een paar keer hardop voor. U merkt dan vanzelf of het goed loopt. U kunt uiteraard ook uw advocaat de verklaring laten voorlezen als u daar moeite mee heeft.
- Laat u bijstaan door een advocaat
Een slachtofferadvocaat kan u helpen bij het opstellen van een krachtige en zorgvuldige verklaring, u voorbereiden op de zitting en – wanneer u dat wenst – het woord voeren namens u.
In een veelvoud van de zaken waarin u spreekrecht heeft kunnen wij slachtoffers en nabestaanden kosteloos bijstaan. Een slachtoffer heeft binnen het strafproces de laatste jaren een aanmerkelijke rol gekregen. Slachtoffers van een misdrijf kunnen hun schade vorderen tijdens het strafproces en gebruik maken van verschillende rechten, waaronder het recht op kennisneming van relevante stukken uit het strafdossier en het spreekrecht. Ons kantoor is gespecialiseerd in het verlenen van bijstand aan slachtoffers en wij kunnen u informeren over uw rechten en mogelijkheden. Een gespecialiseerde slachtofferadvocaat adviseert, en ondersteunt u bij de aangifte, helpt u met het indienen van een schadevergoeding, verleent bijstand tijdens de (pro forma) zittingen, ondersteunt met het uitoefenen van het spreekrecht en draagt zorg voor de informatievoorziening na een strafzaak. Neem gerust contact met ons op om te bespreken of dat ook voor u geldt.
