Immateriële schade betreft schade die veroorzaakt is door verdriet, smart of geestelijk gemis. Deze schade is (in tegenstelling tot materiële schade) niet direct in geld uit te drukken. De vergoeding die wordt uitgekeerd om immateriële schade te vergoeden heet smartengeld. Het is schade die niet direct zichtbaar is, maar die wel een aanzienlijk effect heeft op iemands leven. Dit kan zich uiten in pijn, verdriet of emotioneel trauma.
Wanneer kan immateriële schade geclaimd worden?
Immateriële schade kan geclaimd worden wanneer iemand door een ongeluk of een strafbaar feit leed heeft ondervonden dat niet in geld te kwantificeren is. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn na een verkeersongeval waarbij iemand blijvend letsel heeft opgelopen, of wanneer iemand slachtoffer is van geweld. Ook in gevallen van medische fouten of een onrechtmatige daad kan er immateriële schade geclaimd worden, mits er voldoende bewijs is dat het leed van de betrokkene verband houdt met het incident (causaal verband).
Hoogte vergoeding
De hoogte van immateriële schadevergoeding is lastig vast te stellen, omdat het om niet-materiële zaken gaat. Er is geen vast tarief voor immateriële schade, maar de hoogte van de vergoeding wordt vaak bepaald door de ernst van het letsel of het emotionele leed. Factoren die een rol spelen bij het berekenen van de schadevergoeding zijn:
- de duur van het herstel;
- de psychologische gevolgen van het incident;
- de impact op het dagelijks leven van de betrokkene;
- Vergelijkbare zaken uit het verleden (jurisprudentie).
In sommige gevallen wordt de schadevergoeding vastgesteld op basis van de ernst van het trauma, de medische rapporten en het bewijs van het leed dat de persoon heeft ervaren. In andere gevallen kan er een schadebedrag worden vastgesteld door de mate van het verlies van levenskwaliteit of de blijvende gevolgen van het incident. Er zijn geen vaste bedragen, maar juristen en verzekeraars maken gebruik van de smartengeldgids, waarin eerdere uitspraken over smartengeld staan vermeld. Dit dient als richtlijn voor de hoogte van de vergoeding. Elke situatie blijft uiteraard maatwerk.
Immateriële schadevergoeding aanvragen
Als u immateriële schade wilt claimen, kunt u dit doen via een aansprakelijkstelling of een voeging in een strafzaak. In beide gevallen kunt u het volgende stappenplan volgen:
- Bepaal aansprakelijkheid: stel vast wie verantwoordelijk is voor het ongeval of misdrijf;
- Schakel een letselschadeadvocaat in: zij helpen bij het verzamelen van bewijs en het opstellen van de onderbouwing voor een claim;
- Verzamel bewijs: zoals medische rapporten, verklaringen van getuigen, en foto’s van het letsel;
- Stel een schadeclaim op: richt de claim tot de tegenpartij of diens verzekeraar of vul het voegingsformulier in voor de strafzaak;
- Onderhandelen: probeer een schikking te bereiken met de aansprakelijke partij of de verzekeraar;
- Procederen: als een schikking niet mogelijk is, kan een rechter worden ingeschakeld. Bij een strafzaak zal er in de regel een zitting plaatsvinden.
Wat te doen als de schadevergoeding is afgewezen?
Als een aansprakelijkstelling voor een (immateriële) schadevergoeding is afgewezen, dan dient u een procedure te starten bij een rechtbank. Het is (in de regel) raadzaam om een voorlopig getuigenverhoor te verzoeken. Dit verhoor dient om de kansen bij een rechtszaak beter in te kunnen schatten, of om te voorkomen dat bewijs verloren gaat (door vertrek of overlijden van een getuige bijvoorbeeld). Wanneer uw schadeverzoek niet-ontvankelijk is verklaard door de strafrechter maar de verdachte (dader) is wel veroordeeld dan heeft u dwingend bewijs in handen om een civielrechtelijke procedure te starten op grond van een onrechtmatige daad. Het is daarbij wel van belang om de schade zoveel mogelijk te onderbouwen door het opvragen van medische dossiers, eventuele medische rapporten en/of verklaringen van medisch deskundigen. Een letselschadeadvocaat kan hierbij ondersteunen zodat u met een sterke onderbouwing van uw claim bij de rechter komt.
Conclusie
Immateriële schade (smartengeld) kan grote gevolgen hebben voor de betrokkenen, en vergt vaak het nodige van een slachtoffer tijdens een moeilijke periode in zijn/haar leven. Een immateriële schadevergoeding biedt een compensatie voor pijn, verdriet, en psychisch leed, na een ongeval of misdrijf. Door uitbetaling van een schadevergoeding kan het leed erkend worden, maar de vaststelling daarvan kan soms complex zijn. De hoogte van de vergoeding wordt bepaald door de ernst van de schade en vergelijkbare uitspraken in eerdere zaken. Smartengeld is belastingvrij en kan worden geclaimd via een civiele procedure of in een strafzaak. Een letselschadeadvocaat of een slachtofferadvocaat kan helpen bij het opstellen van de claim en het verdedigen van uw rechten. Het is belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over uw rechten en de stappen die u kunt nemen om een schadevergoeding aan te vragen. Het is bijzonder raadzaam om juridisch advies in te winnen en samen met een advocaat verder te kijken naar mogelijkheden om uw claim te realiseren.
