Terbeschikkingstelling met voorwaarden (TBS met voorwaarden) is een strafrechtelijke maatregel die door de rechter kan worden opgelegd aan een persoon die een ernstig misdrijf heeft gepleegd en lijdt aan een psychische stoornis. Anders dan bij TBS met dwangverpleging verblijft de veroordeelde niet in een gesloten kliniek, maar wordt hij behandeld onder strikte voorwaarden terwijl hij (gedeeltelijk) in de samenleving kan blijven. Deze maatregel is geregeld in artikel 38 Sr van het Wetboek van Strafrecht.
Wanneer wordt TBS met voorwaarden opgelegd?
TBS met voorwaarden kan worden opgelegd als:
- De verdachte een (in de regel) ernstig misdrijf heeft gepleegd, zoals moord, verkrachting of brandstichting. Het delict moet in ieder geval een misdrijf zijn waarop een gevangenisstraf van vier jaar of meer is gesteld (met uitzondering van de misdrijven bedreiging en stalking);
- Er moet sprake zijn van een gebrekkige ontwikkeling of een ziekelijke stoornis van de geestvermogens ten tijde van het plegen van het delict;
- De veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen eist het opleggen van de TBS-maatregel;
- Er dient sprake te zijn van een verband tussen de vastgestelde stoornis en het gevaar op herhaling.
Een TBS met voorwaarden is aan de orde als het recidivegevaar naar verwachting afdoende afgewend kan worden door het stellen van voorwaarden die zien op het gedrag van de terbeschikkinggestelde. Hiervan kan sprake zijn bij personen die minder delictgevaarlijk zijn, enig ziektebesef tonen en gemotiveerd zijn voor een behandeling en een niet te ernstig misdrijf hebben begaan. Deze maatregel wordt vaak toegepast als alternatief voor TBS met dwangverpleging, vooral wanneer de stoornis beheersbaar lijkt buiten een klinische setting en als stok achter de deur omdat bij het overtreden van de voorwaarden de maatregel kan worden omgezet naar dwangverpleging.
Het is noodzakelijk dat de TBS-gestelde zich bereid heeft verklaard tot medewerking aan de voorwaarden (parallel aan artikel 38 lid 6 Sr).
Wat is de duur van TBS met voorwaarden?
TBS met voorwaarden kan in combinatie met een gevangenisstraf worden opgelegd. Op grond van artikel 38 lid 3 Sr mag maximaal een gevangenisstraf van 5 jaren worden opgelegd. De duur van TBS met voorwaarden is in eerste instantie maximaal twee jaar. Na deze periode kan de rechter besluiten om de maatregel te beëindigen of te verlengen. Verlengen gebeurt alleen als het risico op herhaling nog steeds aanwezig is en de samenleving onvoldoende beschermd kan worden zonder voortzetting van de maatregel. De meervoudige kamer kan de TBS met 1 of 2 jaar verlengen. De kamer laat zich bij de beslissing over verlenging adviseren door de reclassering en soms door onafhankelijke deskundigen. De TBS met voorwaarden kan, ongeacht het indexdelict, maximaal negen jaar duren (artikel 38e lid 2 Sr) en het is mogelijk om in hoger beroep te gaan tegen elke verlengingsbeslissing. Verlenging gebeurt op basis van een periodieke beoordeling door de rechter, waarbij rapportages van behandelaars en reclassering worden meegenomen.
Het OM is verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de voorwaarden in verband met het nemen van vervolgbeslissingen (artikel 6:3:14 Sv). Bij de TBS met voorwaarden speelt de reclassering een centrale rol bij het adviseren over en het formuleren van te stellen voorwaarden. De reclassering houdt ook toezicht op de naleving van de gestelde voorwaarden (artikelen 68 t/m 71 Reglement verpleging terbeschikkinggestelden).
De TBS met voorwaarden stopt als de meervoudige kamer vindt dat de terbeschikkinggestelde zich goed aan de voorwaarden gehouden heeft en veilig terug kan keren in de samenleving.
Wat als de voorwaarden worden overtreden?
Het niet naleven van de voorwaarden kan leiden tot omzetting van de TBS met voorwaarden in een TBS met dwangverpleging (artikel 38c Sr). Deze omzetting is alleen mogelijk op vordering van de officier van justitie. De wet bevat geen limitatieve opsomming van de voorwaarden die opgelegd kunnen worden maar de voorbeelden die de wet noemt zijn:
- opname in een door de rechter aangewezen inrichting;
- behandeling door een door de rechter aangewezen deskundige;
- verplichting tot inname van voorgeschreven medicatie;
- geen strafbare feiten plegen.
Let op: het is niet vereist dat de terbeschikkinggestelde een verwijt valt te maken ten aanzien van het niet-naleven van de voorwaarden. Het kan goed zijn dat de patiënt zijn/haar uiterste best doet maar dat naleving van de voorwaarden niet te realiseren valt. Denk hierbij aan een verslechtering van de geestelijke toestand van de patiënt in combinatie met het gevaarscriterium. Zorg er daarom voor dat er tijdig een gespecialiseerde advocaat wordt benaderd zodat kan worden aangestuurd op een tijdelijke crisisopname (artikel 509jbis Sv) dan wel dat de voorwaarden worden aangevuld/gewijzigd of om deze voorwaarden aan een andere instelling op te dragen (artikel 38b Sr).
Indien de TBS niet is opgelegd ter zake van een misdrijf zoals bedoeld in artikel 38e lid 1 Sr, is de duur van de TBS met verpleging, na de omzetting of hervatting, in ieder geval gemaximeerd tot vier jaar. De veroordeelde wordt bij omzetting dan alsnog opgenomen in een gesloten kliniek.
Wat kan een advocaat betekenen?
Een advocaat speelt een belangrijke rol bij TBS met voorwaarden, zowel tijdens als na de strafzaak. Een advocaat kan u vertegenwoordigen bij de rechter en u adviseren over het meewerken aan rapportages en verweer voeren tegen een mogelijke TBS maatregel met voorwaarden.Wanneer er TBS met voorwaarden is opgelegd dan kan de advocaat u ondersteunen over de uitvoering van de TBS zoals bij ordemaatregelen, plaatsing en overplaatsing, resocialisatie, verlofaanvragen, en procedures zoals bij (tussentijdse) beëindiging van de maatregel en/of omzetting naar TBS met dwang.
De maatregel van TBS met voorwaarden is een intensief traject en u verdient uitstekende bijstand van het begin tot het einde. Neem contact op met één van onze strafrechtadvocaten indien u bijstand wenst in een TBS-zaak.
Conclusie
Terbeschikkingstelling met voorwaarden is een alternatieve maatregel voor TBS met dwangverpleging, gericht op behandeling van de verdachte in de samenleving onder strikte voorwaarden. De maatregel biedt de mogelijkheid tot resocialisatie, maar vereist zorgvuldige naleving van de voorwaarden. Bij overtredingen kan de maatregel worden omgezet in TBS met dwangverpleging. Een gespecialiseerde advocaat kan ondersteuning bieden tijdens de strafzaak, en gedurende het gehele TBS-traject.
