Staande houden is een bevoegdheid die de politie en andere opsporingsambtenaren, zoals buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA’s), hebben om iemand aan te spreken en om diens persoonlijke gegevens te vragen. De bevoegdheid van de ambtenaar van politie, zoals verwoord in artikel 8a van de Politiewet 1993 mag alleen worden toegepast in het kader van een redelijke taakuitoefening. De regels rondom staande houden zijn vastgelegd in het Wetboek van Strafvordering (Sv), en specifiek in artikel 52 Sv, dat luidt:
“Iedere opsporingsambtenaar is bevoegd de identiteit van de verdachte vast te stellen op de wijze, bedoeld in artikel 27a, eerste lid, eerste volzin, en hem daartoe staande te houden.”
In dit artikel bespreken we de voorwaarden waaronder iemand kan worden staande gehouden, wat de rechten zijn, en wat men moet doen tijdens een staandehouding.
Mag de politie iemand zomaar staande houden?
Nee, want in artikel 8a van de Politiewet 1993 staat dat:
“Een ambtenaar van politie aangesteld voor de uitvoering van de politietaak, is bevoegd tot het vorderen van inzage van een identiteitsbewijs als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht van personen, voor zover dat redelijkerwijs noodzakelijk is voor de uitoefening van de politietaak.”
De vraag die dan centraal staat is wanneer het redelijkerwijs noodzakelijk is. Er zijn verschillende voorbeelden denkbaar zoals een persoon die op een industrieterrein rondloopt middenin de nacht, of een geweldsincident bij het uitgaan en het is relevant voor het onderzoek om de identiteit van (mogelijke) getuigen vast te stellen, in het geval van rellen of (dreigende) escalatie (denk aan hooligans of demonstranten), verkeersovertredingen en dergelijke. In het kort komt het erop neer dat er wel iets aan de hand moet zijn. Vraag daarom altijd naar de reden van de staandehouding.
Mag de politie iemand staande houden in een auto?
Ja, de politie mag de bestuurder in principe altijd staande houden in een auto. Ze hebben het recht om de bestuurder te laten stoppen en om het rijbewijs, kentekenbewijs en identiteitsbewijs te vragen.
Mag handhaving iemand staande houden?
Ja, handhavers, zoals buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA’s), hebben onder bepaalde omstandigheden ook de bevoegdheid om iemand staande te houden. Dit mogen ze doen wanneer zij een overtreding constateren waarvoor zij bevoegd zijn, zoals het overtreden van gemeentelijke verordeningen, parkeerovertredingen of milieudelicten.
Wat valt onder staande houden?
Staande houden betekent dat een opsporingsambtenaar iemand aanspreekt en vraagt om zijn of haar persoonlijke gegevens, zoals naam, adres en geboortedatum. Het doel van een staandehouding is om de identiteit van de persoon vast te stellen. Het is belangrijk om te weten dat staande houden niet hetzelfde is als aanhouden. Bij aanhouden wordt iemand meegenomen naar het politiebureau en zal hij/zij worden voorgeleid voor een (hulp)officier en vangt het voorarrest aan.
Hoe lang mag iemand staande worden gehouden?
De duur van een staandehouding is beperkt tot de tijd die nodig is om de identiteit van de persoon vast te stellen. In de praktijk betekent dit dat de staandehouding meestal niet lang duurt en dat de persoon na het tonen van het identiteitsbewijs weer vrij is om te gaan. Wanneer de politie de identiteit niet kan vaststellen, kan er besloten worden om de persoon over te brengen naar het politiebureau voor verder onderzoek. Daarbij gaat het enkel om het vaststellen van de identiteit.
Wat moet iemand kunnen laten zien bij een staandehouding?
Bij een staandehouding is men verplicht om een identiteitsbewijs te tonen wanneer de politie of een opsporingsambtenaar hierom vraagt. Dit kan een paspoort, identiteitskaart of rijbewijs zijn. Het niet kunnen tonen van een geldig identiteitsbewijs kan leiden tot een boete. Daarnaast kan de politie bij een staandehouding in een voertuig vragen om documenten zoals rijbewijs, kentekenbewijs en verzekeringspapieren.
Conclusie
Staande houden is een wettelijke bevoegdheid van de politie en opsporingsambtenaren om de identiteit van een persoon vast te stellen wanneer het redelijkerwijs noodzakelijk is. Het mag alleen gebeuren als er een redelijke grond voor is, en de staandehouding moet zo kort mogelijk duren. Zowel de politie als handhavers mogen deze bevoegdheid gebruiken, en tijdens de staandehouding ben je verplicht om het identiteitsbewijs te tonen. Deze bevoegdheid is geregeld in artikel 52 van het Wetboek van Strafvordering.
