Ontslag op staande voet – een juridische uitleg

Ontslag op staande voet is een ingrijpende maatregel waarbij een werknemer per direct zijn of haar baan verliest. Ontslag op staande voet is de onmiddellijke beëindiging van een dienstbetrekking door de werkgever. Dit kan grote gevolgen hebben. Wanneer mag een werkgever tot ontslag op staande voet overgaan? Welke mogelijkheden heeft een werknemer om dit ontslag aan te vechten? In dit artikel bespreken we de wettelijke regels en rechten, en de gevolgen van ontslag op staande voet

Redenen voor ontslag op staande voet

Een ontslag op staande voet is in feite een ontbinding van de arbeidsovereenkomst met onmiddellijke ingang. Juist omdat ontslag op staande voet zulke ingrijpende gevolgen heeft want bij een ontslag op staande voet gelden de normale ontslagverboden niet meer. Normaalgesproken mag u niet worden ontslagen tijdens de eerste twee jaren van ziekte, zwangerschap of tijdens het lidmaatschap van de ondernemingsraad maar bij ontslag op staande voet mag dat wel. Een werkgever mag een werknemer alleen op staande voet ontslaan als daar o.a. een “dringende reden” voor is. Dit betekent dat de gedraging van de werknemer zo ernstig is dat voortzetting van het dienstverband niet van de werkgever kan worden verlangd. Er kunnen redenen aan de orde zijn die ontslag op staande voet rechtvaardigen maar het hangt af van de specifieke omstandigheden van het geval, enkele voorbeelden die ontslag op staande voet kunnen rechtvaardigen zijn:

• Diefstal, fraude of verduistering binnen het bedrijf;
• Bedrog of valsheid in geschrifte;
• Hardnekkige werkweigering;
• Bedreiging, mishandeling of grove belediging van collega’s of leidinggevenden;
• Schending van vertrouwelijke bedrijfsinformatie;
• Zwaarwichtig plichtsverzuim, zoals herhaaldelijk te laat komen of ongeoorloofde afwezigheid.

Er kunnen altijd specifieke situaties aan de orde zijn die als een dringende reden voor ontslag kunnen worden beschouwd maar terughoudendheid bij de werkgever is op zijn plaats.

Wettelijke vereisten voor een rechtsgeldig ontslag op staande voet

Niet elke fout of misstap rechtvaardigt ontslag op staande voet. De wet stelt drie strikte eisen waaraan een ontslag op staande voet moet voldoen:

1. Dringende reden (artikel 7:678 BW), de werkgever moet aantonen dat de gedraging van de werknemer zo ernstig is dat onmiddellijke beëindiging van het dienstverband gerechtvaardigd is. Een ontslag op staande voet mag niet zomaar. De bewijslast van deze dringende reden ligt bij de werkgever en in de regel is het lastig om aan deze stelplicht te voldoen. Wees al werkgever dus gewaarschuwd voor een te lichtzinnig gebruik van een ontslag op staande voet. De vraag of de dringende reden stand houd bij een ontslag op staande voet zal per geval moeten worden beoordeeld door de rechter. Een ontslag op staande voet wordt als ultimum remedium beschouwt en dat het dus echt moet gaan om gedragingen van een werknemer die zo ernstig zijn dat een “normaal” ontslag niet aan de orde is.
2. Onverwijlde mededeling (artikel 7:677 lid 1 BW), het ontslag moet direct na de constatering van de dringende reden worden gegeven. Dit betekent dat de werkgever niet mag wachten met het nemen van de beslissing. De wet schrijft voor dat een arbeidsovereenkomst vanwege een dringende reden “onverwijld” opgezegd dient te worden. Dit betekent dat het ontslag door de werkgever snel zal moeten volgen nadat de dringende reden bekend is. De vereiste snelheid hangt af van de omstandigheden van het geval en daarbij dient er sprake te zijn van voortvarend handelen. De werkgever mag de tijd nemen om zorgvuldig onderzoek te doen, maar niet langer dan noodzakelijk is. Een werkgever moet vervolgens kunnen uitleggen waarom het ontslag op staande voet niet eerder mogelijk was.
3. Duidelijke reden vermelden bij ontslag (artikel 7:677 lid 1 BW), de werkgever moet bij het ontslag direct en duidelijk aangeven waarom de werknemer op staande voet wordt ontslagen. De dringende reden moet per direct bij de mededeling vermeld worden. Als werknemer dient u zich te verweren. De reden van het ontslag mag in een later stadium ook niet meer aangepast of aangevuld worden. Het is daarom voor de werkgever van groot belang om dit in één keer goed te formuleren.

Gevolgen ontslag op staande voet

Een ontslag op staande voet heeft enorme gevolgen. Ten eerste is er geen opzegtermijn en uw inkomen (salaris) stopt meteen en u heeft per direct geen werk meer. Er bestaat zelf de mogelijkheid dat u nog een schadevergoeding dient betalen aan uw werkgever (afhankelijk van de dringende reden). Ten tweede heeft u in principe geen recht op een WW-uitkering of een ontslagvergoeding. Het is wel goed om te weten dat het UWV (ook bij een ontslag op staande voet) een zelfstandige beoordeling over het recht op WW maakt. In de regel zal u bij een terecht ontslag op staande voet zijn aangewezen op een bijstandsuitkering maar ook daar zijn voorwaarden

Ontslag door werknemer op staande voet

Op grond van lid 2 van artikel 7:679 BW kan ook de werknemer per direct ontslag op staande voet nemen. Dringende reden voor een werknemer kunnen bijvoorbeeld zijn:

• mishandeling of bedreiging van de werknemer;
• geen loon (over een periode);
• ernstige gevaar voor het leven, gezondheid, zedelijkheid of goede naam van de werknemer;
• wanneer de werkgever zijn of haar verplichtingen veronachtzaamt;

Onder omstandigheden is het mogelijk dat de werknemer, hoewel hij/zij zelf de arbeidsovereenkomst heeft opgezegd, naast een transitievergoeding, een schadevergoeding kan vorderen van de werkgever. Het gaat daarbij om de schade voor het voortijdige einde aan het dienstverband, waarbij sprake is van opzet of schuld bij de werkgever. Ontslag door de werknemer op staande voet komt niet vaak voor en het is ook de vraag of het verstandig is. Zoals aangegeven eindigt de arbeidsovereenkomst per direct en er zal wellicht discussie ontstaan over het al dan niet verstrekken van een WW-uitkering. Als achteraf blijkt dat er geen dringende reden was, kan de werknemer schadeplichtig zijn aan de werkgever. De werkgever kan het loon vorderen die gelijk is aan de “normale” opzegtermijn. Deze vordering is gelijk aan het brutoloon, dat netto aan de werkgever betaald moet worden.

In dit artikel zal de nadruk komen te liggen op ontslag op staande voet door de werkgever.

Ontslag op staande voet aanvechten

Een werknemer die op staande voet is ontslagen, kan dit ontslag aanvechten bij de kantonrechter. Na een ontslag op staande voet dient er eerst een aangetekende brief verstuurd te worden en geef daarin aan dat u beschikbaar bent voor werk en dat u aanspraak maakt op doorbetaling van loon. Vervolgens dient er binnen twee maanden na het ontslag een verzoekschrift te worden ingediend bij de rechtbank op grond van artikel 7:681 BW. Als de kantonrechter oordeelt dat het ontslag op staande voet onterecht is, kan de werknemer worden hersteld in zijn functie of een schadevergoeding ontvangen. Daarnaast kan de werknemer aanspraak maken op een transitievergoeding of een billijke vergoeding als de werkgever ernstig verwijtbaar heeft gehandeld. Als achteraf blijkt dat het ontslag onterecht was, heeft u mogelijk ook alsnog recht op een WW-uitkering maar die zelfstandige beoordeling ligt bij het UWV.

Wat kan een advocaat voor u betekenen?

Een deskundige die u ondersteunt in een belangrijke fase is eigenlijk onontbeerlijk. Zowel voor de werkgever als de werknemer.

Werknemer

Een arbeidsrechtadvocaat kan u juridisch bijstaan als u op staande voet bent ontslagen. Dit kan door het ontslag aan te vechten bij de kantonrechter, maar ook door te onderhandelen met de werkgever over een mogelijke schikking. Zorg ervoor dat u de uitkomst van onderhandelingen altijd voorlegt aan een arbeidsrecht deskundige want er valt vaak nog wel wat winst te halen voor de werknemer. Tot slot kan een advocaat u adviseren over de gevolgen van het ontslag, zoals het recht op een uitkering of mogelijke schadevergoedingen. Door tijdig een arbeidsrechtadvocaat in te schakelen, vergroot u de kans op een gunstige uitkomst. Neem in ieder geval geen afwachtende houding aan bij een ontslag op staande voet!

Werkgever

Wanneer een werknemer niet naar behoren functioneert, kan er een arbeidsconflict ontstaan. Wat is uw positie als werkgever bij een ontslag op staande voet? U heeft het ongetwijfeld druk met het runnen van een onderneming en arbeidsrecht is een lastig onderwerp. Schakel onze arbeidsrechtspecialisten in. Wat is in het specifieke geval verstandig? Bemiddeling, uitkopen, ontslaan? Wat is wijsheid? Onze arbeidsrechtadvocaten bieden juridisch advies voor ondernemers in een arbeidsconflict tegen een vast af te spreken bedrag!

Conclusie

Ontslag op staande voet is een drastische maatregel die alleen in uitzonderlijke gevallen mag worden toegepast. Zowel de werkgever als de werknemer heeft deze mogelijkheid. De wet stelt strikte eisen aan de rechtmatigheid van het ontslag, en een werknemer heeft mogelijkheden om het ontslag aan te vechten. Indien u te maken krijgt met een situatie als ontslag op staande voet, is het raadzaam om juridisch advies in te winnen bij de arbeidsrechtspecialisten van AMBT Advocaten.