Identiteitsfraude is een groeiend probleem waarbij criminelen de identiteit van een ander misbruiken om fraude te plegen. Dit kan leiden tot financiële schade, juridische problemen en reputatieschade voor het slachtoffer. In Nederland wordt identiteitsfraude strafrechtelijk aangepakt en kunnen slachtoffers juridische stappen ondernemen om de schade te beperken. In dit artikel bespreken we wat identiteitsfraude is, welke straffen erop staan, hoe het wordt bewezen en wat u kunt doen als u slachtoffer bent.
Wat is identiteitsfraude?
Identiteitsfraude is het opzettelijk misbruiken van iemands persoonlijke gegevens, zoals naam, adres, geboortedatum of burgerservicenummer (BSN), om zichzelf als die persoon voor te doen. Dit wordt vaak gedaan om financiële voordelen te verkrijgen, zoals het openen van rekeningen, het aangaan van leningen of het plegen van andere vormen van fraude. Identiteitsfraude wordt strafbaar gesteld onder artikel 231b van het Wetboek van Strafrecht (Sr) en kan zowel fysiek als digitaal plaatsvinden. Het artikel luidt als volgt: “Hij die opzettelijk en wederrechtelijk identificerende persoonsgegevens, niet zijnde biometrische persoonsgegevens, van een ander gebruikt met het oogmerk om zijn identiteit te verhelen of de identiteit van de ander te verhelen of misbruiken, waardoor uit dat gebruik enig nadeel kan ontstaan, wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vijfde categorie”
Er zijn verschillende manieren waarop identiteitsfraude kan plaatsvinden, waaronder:
- Diefstal van fysieke documenten: het stelen van paspoorten, rijbewijzen of andere identiteitsbewijzen;
- Phishing: het sturen van valse e-mails of berichten om slachtoffers te misleiden en persoonlijke gegevens te verkrijgen;
- Social engineering; het manipuleren van een slachtoffer om vrijwillig gevoelige informatie te delen;
- Hacking en datalekken; het verkrijgen van persoonlijke gegevens via cyberaanvallen of door gebruik te maken van gelekte informatie.
- Valse identiteiten creëren; het vervalsen van identiteitsbewijzen of het gebruiken van gestolen gegevens om een fictieve identiteit te maken.
Welke straf staat er op identiteitsfraude?
Identiteitsfraude wordt in Nederland zwaar bestraft. Volgens artikel 231b Sr kan de straf maximaal oplopen tot vijf jaren gevangenisstraf en een geldboete van de vijfde categorie € 103.000,- (in 2024). In de regel zal er echter een boete of een taakstraf worden opgelegd en daarbij hangt de strafmaat af van de ernst van de fraude en de schade die is veroorzaakt.
Wat zijn de juridische stappen bij identiteitsfraude?
Als u slachtoffer bent van identiteitsfraude, kunt u de volgende juridische stappen ondernemen:
- Aangifte doen bij de politie: meld de fraude en verstrek alle beschikbare bewijzen;
- Contact opnemen met betrokken instanties: informeer banken, verzekeraars of andere betrokken partijen om verdere schade te voorkomen;
- Fraude melden bij het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude en -fouten (CMI): Dit meldpunt helpt bij het herstellen van schade en kan adviseren over vervolgstappen;
- Civiele procedure starten: als u financiële schade heeft geleden, kunt u een schadeclaim indienen bij de verdachte in het strafproces en/of in een civiele procedure;
Hoe wordt identiteitsfraude bewezen?
Om identiteitsfraude te bewijzen, moeten politie en justitie aantonen dat: de verdachte opzettelijk persoonlijke gegevens heeft gebruikt zonder toestemming, dat de gegevens zijn gebruikt om zichzelf als een ander voor te doen en tot slot dat er sprake is van schade of een poging daartoe.
Bewijsmateriaal kan bestaan uit elektronische sporen, zoals e-mails of online transacties, getuigenverklaringen, maar ook fysieke documenten, zoals vervalste identiteitsbewijzen.
Wat kan een advocaat betekenen?
Een advocaat biedt professionele ondersteuning en zorgt ervoor dat uw rechten worden beschermd. Het kan zijn dat u (onterecht) wordt beschuldigd van identiteitsfraude en in dat geval zal een strafrechtadvocaat uw belangen verdedigen. Het is voor een goede verdediging wel van belang dat u in een zo vroeg mogelijk stadium wordt bijgestaan door een advocaat. Wanneer u slachtoffer van identiteitsfraude bent geworden neem dan contact op met één van onze slachtofferadvocaten.
