Collectief ontslag is een situatie waarin een werkgever binnen een periode van drie maanden minstens 20 werknemers in één werkgebied moet ontslaan om bedrijfseconomische redenen, zoals reorganisatie, bedrijfssluiting of financiële problemen. Dit type ontslag valt onder de Wet melding collectief ontslag (WMCO) en is bedoeld om werknemers te beschermen tegen plotselinge en grootschalige werkloosheid. Voor het tijdvak van drie maanden gaat het om het moment waarop de werkgever de arbeidsovereenkomst beëindigt of een verzoek hiertoe indient bij de kantonrechter of het UWV.
Wat zijn de regels bij collectief ontslag?
Het maakt niet uit op welke wijze de werkgever het ontslag regelt. Dit kan via het UWV, de rechter of met wederzijds goedvinden. Bij collectief ontslag gelden specifieke regels die zijn vastgelegd in de Wet melding collectief ontslag (WMCO). De belangrijkste verplichtingen voor een werkgever zijn:
- Meldplicht: de werkgever moet het collectief ontslag melden bij het UWV en de vakbonden. In de melding moet staan hoeveel werknemers de werkgever wil ontslaan, een overzicht van de functie, leeftijd en geslacht, hoeveel werknemers de werkgever voor het ontslag had, en de datum waarop de werkgever de arbeidsovereenkomsten wil beëindigen. Tot slot dient ook de methode waarmee de werkgever bepaalt wie er wordt ontslagen worden opgegeven, de berekening van de ontslagvergoeding en de wijze waarop de werkgever de arbeidsovereenkomsten wil beëindigen (via UWV, met wederzijds goedvinden of via de kantonrechter).
- Overleg met vakbonden, advies ondernemingsraad: de werkgever is verplicht om overleg te voeren over de reden van het ontslag en mogelijke alternatieven. Dat geldt alleen als de vakbond op tijd op de uitnodiging van de werkgever heeft gereageerd.
- Afspiegelingsbeginsel: de ontslagen werknemers moeten worden geselecteerd volgens objectieve criteria, zoals leeftijdsopbouw en dienstjaren, om willekeur te voorkomen. Een andere ontslagvolgorde is mogelijk als dit in een cao staat en een cao-commissie het ontslag toetst.
- Wachttijd: nadat het ontslag is gemeld, geldt een wachttijd van een maand waarin onderhandelingen kunnen plaatsvinden. Vanaf de datum waarop de melding compleet is, geldt één maand wachttijd voor het beëindigen van arbeidsovereenkomsten door de rechter, het opzeggen van arbeidsovereenkomsten door de werkgever en het sluiten van beëindigingsovereenkomsten door werkgever en werknemer.. Belangrijk om te weten is dat het UWV ontslagaanvragen pas in behandeling neemt na afloop van deze wachtperiode. De wachttijd geldt niet als de vakbond schriftelijk heeft verklaard dat zij instemmen met de ontslagen.
Als een werkgever zich niet aan deze regels houdt, dan kan de rechter het ontslag vernietigen. Als er sprake is van ontslag zonder wederzijds goedvinden, toetst het UWV (bij bedrijfseconomisch ontslag en langdurige arbeidsongeschiktheid) of de cao-commissie het ontslag. Bij andere ontslaggronden toetst de kantonrechter het ontslag. De WMCO is van toepassing bij beëindiging met wederzijds goedvinden, opzegging met instemming van de werknemer, opzegging met toestemming van het UWV of een cao-commissie, opzegging zonder instemming van de werknemer of toestemming van het UWV of een cao-commissie en ontbinding door de kantonrechter. De WMCO is niet van toepassing als een arbeidsovereenkomst wordt beëindigd tijdens de proeftijd en/of ontslag wordt verzocht wegens andere gronden voor een specifieke werknemer. Tot slot is de WMCO ook niet van toepassing bij het van rechtswege eindigen van een tijdelijke arbeidsovereenkomst, het beëindigen van contracten met uitzendkrachten of zelfstandigen (ZZP’ers).
Hoe zit het met een zieke werknemer?
Een werkgever mag een zieke werknemer niet zomaar ontslaan, zelfs niet bij collectief ontslag. Op basis van het opzegverbod bij ziekte (artikel 7:670 BW) is ontslag tijdens de eerste twee jaar van ziekte niet toegestaan. Er zijn echter uitzonderingen, zoals:
- Als het hele bedrijf stopt met bestaan.
- Als de zieke werknemer instemt met ontslag via een vaststellingsovereenkomst.
Werkgevers moeten extra voorzichtig zijn bij het ontslaan van zieke werknemers en juridisch advies inwinnen om fouten te voorkomen.
Vergoeding berekening
Werknemers die worden ontslagen door collectief ontslag hebben recht op een transitievergoeding. Sinds 1 januari 2020 is de berekening van de transitievergoeding voor alle werknemers gelijk, ongeacht leeftijd of duur van het dienstverband. De transitievergoeding bedraagt 1/3 maandsalaris per dienstjaar. De berekening hiervan is vastgelegd in artikel 7:673 BW. De maximale transitievergoeding wordt jaarlijks geïndexeerd. De maximale transitievergoeding in 2025 bedraagt € 98.000 bruto of een jaarsalaris als dat hoger is. Daarnaast kunnen in overleg met vakbonden extra vergoedingen worden afgesproken in een sociaal plan, zoals een outplacementbudget of een aanvullende compensatie.
Wat kan een advocaat voor u betekenen?
Een deskundige die u ondersteunt in een belangrijke fase als collectief ontslag is eigenlijk onontbeerlijk. Zowel voor de werkgever als de werknemer.
Werknemer
Een arbeidsrechtadvocaat kan u juridisch bijstaan als u wordt ontslagen. Dit kan door het ontslag aan te vechten bij de kantonrechter, maar ook door te onderhandelen met de werkgever over een mogelijke schikking. Zorg ervoor dat u de uitkomst van onderhandelingen altijd voorlegt aan een arbeidsrechtdeskundige want er valt vaak nog wel wat winst te halen voor de werknemer. Tot slot kan een advocaat u adviseren over de gevolgen van het ontslag, zoals het recht op een uitkering of mogelijke schadevergoedingen. Door tijdig een arbeidsrechtadvocaat in te schakelen, vergroot u de kans op een gunstige uitkomst. Neem in ieder geval geen afwachtende houding aan schakel tijdig een advocaat in!
Werkgever
Ziet u zich geconfronteerd met tegenvallende resultaten? Is reorganiseren onvermijdelijk en komt collectief ontslag in beeld? Zorg ervoor dat u tijdig advies inwint over de verplichtingen waaraan u dient te voldoen. Schakel onze arbeidsrechtspecialisten in. Wat is in het specifieke geval verstandig? Onze arbeidsrechtadvocaten bieden juridisch advies voor ondernemers in een arbeidsconflict tegen een vast af te spreken bedrag!
Conclusie
Collectief ontslag is een ingrijpende gebeurtenis waarbij strikte regels gelden om werknemers te beschermen. Werkgevers moeten zich houden aan de Wet melding collectief ontslag en zorgen voor een eerlijke ontslagprocedure. Werknemers kunnen aanspraak maken op een transitievergoeding en mogelijk extra compensatie via een sociaal plan. In beide gevallen is tijdige juridische bijstand onontbeerlijk.
