Een werknemer moet zijn of haar werkzaamheden veilig kunnen verrichten maar toch gebeuren er dagelijks ongelukken op de werkvloer of tijdens werk gerelateerde activiteiten. Soms loopt het goed af maar er kan ook schade ontstaan. De werkgever heeft een zorgplicht voor de veiligheid van de werkomgeving van de werknemer. In veel gevallen kan de werknemer een beroep doen op de zogenoemde werkgeversaansprakelijkheid. In dit artikel leggen we uit wat dit inhoudt, wat de rechten en plichten zijn, en welke stappen er ondernomen te dienen worden bij schade.
Wat valt er onder werkgeversaansprakelijkheid?
Werkgeversaansprakelijkheid houdt in dat de werkgever verantwoordelijk is voor de schade die de werknemer oploopt tijdens het uitvoeren van de werkzaamheden. U kunt bijvoorbeeld denken aan:
- een verkeersongeval tijdens werktijd;
- (letsel)schade door een ongeluk op de werkplek;
- (letsel)schade die is veroorzaakt door een fout van een collega;
- (letsel)schade als gevolg van een overval op het bedrijf;
- (letsel)schade tijdens (verplichte) bedrijfsuitjes of werkreizen;
- ongevallen op locatie bij een klant of opdrachtgever;
- (letsel)schade tijdens werk door stagiairs, uitzendkrachten of zzp’ers.
Een ongeval tijdens het woon-werkverkeer valt niet onder de werkgeversaansprakelijkheid maar kan wel vallen onder de WEGAM-verzekering. Deze verzekering kan dekking bieden voor de personen- of zaakschade die een werknemer oploopt tijdens woon-werkverkeer. Het is belangrijk op te merken dat de WEGAM-verzekering een vrijwillige verzekering is die werkgevers kunnen afsluiten, en geen wettelijke verplichting. De dekking van woon-werkverkeer is afhankelijk van de specifieke polisvoorwaarden. Meestal biedt de WEGAM verzekering ook dekking tijdens de uitvoering van werkzaamheden of bij andere activiteiten die met het werk verband houden.
Wat zegt de wet
De wettelijke basis voor werkgeversaansprakelijkheid staat in artikel 7:658 BW en 7:611 BW van het Burgerlijk Wetboek. In het kort komt het erop neer dat artikel 7:658 BW ziet op de situatie waarin de werknemer tijdens de werkzaamheden een arbeidsongeval krijgt of een beroepsziekte oploopt. Het is aan de werkgever om voldoende maatregelen te nemen om dergelijke situaties te vorkomen. Artikel 7:611 BW ziet op het goed werkgeverschap waarbij de verhouding tussen werkgever en werknemer wordt beheerst door de eisen van redelijkheid en billijkheid.
In deze artikelen staat dat de werkgever verplicht is om voor een veilige werkomgeving te zorgen. Het bedrijf moet alle redelijke maatregelen nemen om te voorkomen dat de werknemer schade oploopt, zoals goede werkinstructies, veilige apparatuur en voldoende toezicht. Wanneer er schade ontstaat tijdens het werk dan is in principe de werkgever aansprakelijk, tenzij:
- De werkgever kan aantonen dat de zorgplicht volledig is nagekomen;
- Of dat de schade is ontstaan door opzet of bewuste roekeloosheid.
Wanneer een werknemer letselschade oploopt vanwege een arbeidsongeval, kan de werknemer de werkgever aansprakelijk stellen voor de schade. Een belangrijk juridisch aspect is dat hier sprake is van een omgekeerde bewijslast: de werknemer hoeft alleen aan te tonen dat hij/zij schade heeft opgelopen tijdens de werkzaamheden, waarna de werkgever moet bewijzen dat aan de zorgplicht is voldaan of dat er sprake was van opzet of bewuste roekeloosheid. Bij beroepsziekten is dit in de regel lastiger dan bij een fysiek bedrijfsongeval, aangezien het causale verband tussen werk en ziekte vaak moeilijker is aan te tonen en zich over een langere periode kan ontwikkelen. De werknemer moet dan aannemelijk maken dat de ziekte door het werk is veroorzaakt.
Thuiswerken en werkgeversaansprakelijkheid
Sinds de coronapandemie is thuiswerken voor veel werknemers de norm geworden maar hoe ver reikt de zorgplicht van de werkgever? De mate waarin de werkgever daar invulling aan kan geven is afhankelijk van wat redelijkerwijs gevergd kan worden. De algemene regel die gehanteerd kan worden is dat een werkgever de werknemers actief en duidelijk moet instrueren.
In het Arbeidsomstandighedenbesluit is opgenomen dat de werkplek in de eigen woning moet worden ingericht volgens de ergonomische beginselen. Dit houdt in dat bij het inrichten van de werkplek er een beeldscherm moet komen van goede kwaliteit, gemakkelijk instelbaar, kantelbaar en mag niet spiegelen, een goede afstemming van de stoel- en tafelhoogte, de muis dichtbij het lichaam plaatsen en de bureaustoel zo instellen dat voeten, bovenbenen en onderrug goed worden ondersteund.
Tot slot dient het werken achter een beeldscherm op gezette tijden te kunnen worden afgewisseld door andere werkzaamheden of rusttijd. Het is belangrijk dat de werkgever, de werknemer goed instrueert middels een e-mail en/of brief. Het kan ook via een infogram of een videoboodschap zolang de instructies van een veilige en gezonde werkplek maar goed overkomen. Naast instructies moet een werkgever ook materialen beschikbaar stellen die voor een gezondere en veiligere werkplek zorgen.
De zorgplicht van de werkgever is gebaseerd op artikel 3 van de Arbowet en zoals eerdere aangegeven in het Burgerlijk Wetboek op grond van de artikelen 7:658 en 7:611 BW. In de artikelen 1.43 tot en met 1.53 van het Arbobesluit zijn nadere regels opgenomen voor “plaatsonafhankelijke arbeid” waaronder dus thuiswerken.
Wat als het gebeurt tijdens een bedrijfsuitje?
Tijdens bedrijfsuitjes kan de werknemer schade oplopen. Denk aan een val tijdens een sportieve activiteit of een ongeluk onderweg. Wanneer een ongeval niet plaatsvindt “in de uitoefening van de werkzaamheden”, maar wel verband houdt met het werk, kan de werkgever onder bepaalde omstandigheden ook aansprakelijk worden gehouden voor de schade die de werknemer lijdt.
In sommige gevallen kan de werkgever dan aansprakelijk zijn, zeker wanneer het bedrijfstuitje verplicht was en/of georganiseerd werd door het bedrijf. Het is belangrijk om te weten dat de werkgever dan niet aansprakelijk is op grond van artikel 7:658 BW, maar op basis van het goed werkgeverschap op grond van artikel 7:611 BW. Dit onderscheid is juridisch relevant omdat de toetsingscriteria verschillen: bij artikel 7:611 BW wordt gekeken naar wat in redelijkheid van een goed werkgever verwacht mag worden, terwijl artikel 7:658 BW specifiek ziet op de zorgplicht voor een veilige werkomgeving.
Als het gaat om een ongeluk onderweg dan biedt de WEGAM verzekering mogelijk dekking tijdens de uitvoering van werkzaamheden of bij andere activiteiten die met het werk verband houden. Dit hangt echter volledig af van de specifieke polisvoorwaarden en is geen wettelijk recht.
Geldt werkgeversaansprakelijkheid ook voor uitzendkrachten en zzp’ers?
Ja, de aansprakelijkheid van de werkgever kan ook gelden voor niet-werknemers die bij het bedrijf werkzaam zijn: bij uitzendarbeid, uitlening en aanneming van werk, maar ook bij stage-overeenkomsten of overeenkomsten met vrijwilligers. De vraag ligt voor of diegene zich in een vergelijkbare positie ten opzichte van de werknemers bevindt. Als een niet-werknemer schade lijdt in de uitoefening van de werkzaamheden, en die activiteiten behoren niet tot de werkzaamheden van de inlener, dan kan de niet-werknemer de inlener in beginsel niet aansprakelijk stellen.
In de wet is bepaald dat zowel de uitlener (formele werkgever) als de inlener hoofdelijk aansprakelijk zijn voor schade ontstaan bij ingeleende arbeidskrachten (bijvoorbeeld uitzendkrachten) in de uitoefening van de werkzaamheden. De ingeleende werknemer kan dus zowel zijn formele werkgever als de inlener aansprakelijk stellen. Uitlener en inlener zullen goede afspraken moeten maken omtrent het nemen van veiligheidsmaatregelen en het vergoeden van schade die is opgelopen in het uitoefenen van de werkzaamheden.
Voor zzp’ers geldt een andere situatie. In principe vallen zzp’ers niet onder de werkgeversaansprakelijkheid van artikel 7:658 BW, omdat er geen sprake is van een arbeidsovereenkomst. Echter, in bepaalde gevallen kan toch werkgeversaansprakelijkheid ontstaan:
- Wanneer er feitelijk sprake is van een verkapt dienstverband (schijnzelfstandigheid)
- Op basis van artikel 7:658 lid 4 BW, wanneer de zzp’er werkzaamheden verricht die behoren tot de normale bedrijfsactiviteiten
- Via de weg van artikel 7:611 BW (goed opdrachtgeverschap) in specifieke situaties
De rechtspraak laat zien dat de feitelijke werksituatie bepalend is, niet alleen de contractuele relatie. Voor opdrachtgevers is het daarom belangrijk om ook voor zzp’ers voldoende veiligheidsmaatregelen te treffen.
Hoe kan een advocaat helpen bij werkgeversaansprakelijkheid?
Het is niet eenvoudig om de eigen werkgever aan te spreken op de schending van de zorgplicht en in de praktijk zien we dat veel werknemers daarmee worstelen. Het is aan de werkgever om de zorgplicht optimaal in te vullen en juist de signalen van de werknemers dragen daaraan bij. Het melden van een arbeidsongeval draagt dus juist bij aan een sterkere organisatie. Neem derhalve een specialist in de hand. Een kantoor die ervaring heeft op het gebied van arbeidsrecht maar ook op het gebied van letselschade.
Wanneer de werkgeversaansprakelijkheid is erkend door de werkgever dan dient alle schade, waaronder de kosten van rechtsbijstand, vergoed te worden. Bij AMBT Advocaten werken wij bij een erkenning van de schade 100% kosteloos voor u en dit nemen wij ook voor u op in een opdrachtbevestiging. Bent u het slachtoffer van een ongeval op het werk en wilt u uw letselschade kosteloos laten verhalen door een letselschade advocaat dan bent u bij AMBT Advocaten aan het juiste adres. Wij zullen u ondersteunen in
- Het verzamelen en presenteren van bewijsmiddelen;
- Het opstellen van een overzichtelijke schadestaat;
- Het onderhandelen met de verzekeraar van de werkgever;
- Het starten van een gerechtelijke procedure als een oplossing uitblijft.
Voor een werkgever is het belangrijk om zo goed mogelijk te voldoen aan haar zorgplicht. De werkgever is verplicht om een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) te maken. Hierin staat welke risico’s het werk met zich meebrengt voor de werknemers. Verder moet er een plan van aanpak zijn waarin staat hoe de werkgever de risico’s voor de veiligheid en gezondheid ondervangt en op welke wijze dat gebeurt. Een arbeidsrechtadvocaat kan de werkgever hierover adviseren op welke wijze de zorgplicht ingevuld dient te worden.
Wat moet de werknemer doen als er schade is opgelopen?
Wanneer er sprake is van een bedrijfsongeval en er letsel of schade is opgelopen dan is het belangrijk dat de werknemer snel de volgende stappen doorloopt:
- Meld het incident zo snel mogelijk bij de werkgever;
- Ga naar een arts en laat de schade behandelen/registreren;
- Verzamel bewijsmateriaal: foto’s, verklaringen van collega’s, e-mails;
- Neem contact op met een advocaat die gespecialiseerd is in arbeidsrecht en letselschade.
- Houd een dagboek bij van uw klachten en beperkingen in het dagelijks leven, dit kan belangrijk zijn voor het vaststellen van de schade;
- Bewaar alle bonnetjes en facturen van gemaakte kosten die verband houden met het ongeval.
Een schadevergoeding kan bestaan uit medische kosten, inkomensverlies, smartengeld en meer. Ook kosten voor huishoudelijke hulp, aanpassingen aan woning of voertuig en toekomstige zorgkosten kunnen voor vergoeding in aanmerking komen. Laat u hierover goed informeren, want de gevolgen van arbeidsletsel kunnen groot zijn – ook op de lange termijn.
Conclusie
Als werknemer heeft u recht op een veilige werkplek – of dat nu op kantoor is of thuis. Wanneer er sprake is van een bedrijfsongeval met schade tijdens het werk of werkgerelateerde activiteiten, dan kan de werkgever in veel gevallen aansprakelijk worden gesteld. De wet beschermt de werknemer in de artikelen 7:658 BW en 7:611 BW. Voor de werkgever zal het bij een aansprakelijkheid neerkomen op de vraag of de zorgplicht (volledig) is nagekomen dan wel dat het ongeluk (en de daarmee gepaard gaande schade) van de werknemer is ontstaan door opzet of bewuste roekeloosheid.
De omgekeerde bewijslast geeft werknemers een goede juridische positie: zij hoeven alleen aan te tonen dat er schade is ontstaan tijdens de werkzaamheden. Het is vervolgens aan de werkgever om te bewijzen dat aan de zorgplicht is voldaan. Voor werkgevers is het daarom van groot belang om de zorgplicht serieus te nemen en voldoende maatregelen te treffen om ongevallen te voorkomen.
